Podczas obróbki skrawaniem bardzo ważną rolę pełnią elementy wyposażenia tokarki, które odpowiadają za pewne mocowanie obrabianych przedmiotów. Przykładem elementów pomocniczych są więc uchwyty oraz szczęki tokarskie. To dzięki ich jakości wykonania oraz stabilności wymiarowej, możemy uzyskać podczas obróbki elementy najlepszej jakości. Dobry uchwyt zapewnia też odporność na drgania mechaniczne, które w szczególności będą niebezpieczne dla długich elementów.
Rodzaje uchwytów tokarskich najczęściej spotykanych
Jednym z najpopularniejszych uchwytów tokarskich obecnie stosowanych jest uchwyt tokarski samocentrujący trójszczękowy. Wewnątrz posiada od spiralę Archimedesa, która współpracuje z zębami na szczekach tokarskich i powoduje ich wzajemnie oddalanie oraz zbliżanie. W celu poprawnego osiowania każda szczęka posiada na swojej powierzchni oznaczenie, które podpowiada użytkownikowi w którym gnieździe dana szczęka powinna być zamontowana. Dodatkowo na każdej szczęce zakres ząbków jest przesunięty, co pomaga rozróżnić poszczególne elementy.
Uchwyty tokarskie są wykonane z wysokiej klasy materiałów z powodów dużych obciążeń w jakich pracują. Korpus uchwytu tokarskiego samocentrującego wykonany jest ze stali lub żeliwa co zapewnia dużą sztywność i stabilność wymiarową obrabianych przedmiotów ( sklep z częściami do obrabiarek CNC sklep artykuły techniczne ). Jeżeli obawiamy się drgań podczas obróbki, warto jest wybrać żeliwny rodzaj. Powierzchnie robocze są dodatkowo szlifowane oraz hartowane, aby zapewnić poprawny i dokładny montaż obrabianych detali. Szczęki montowane są do tarczy spiralnej, która wykonana jest z odkuwki wysokiej jakości stali. Dodatkowe hartowanie oraz szlifowanie większa dokładność wymiarową podczas skrawania. Tarcza spiralna jest też wyważana, co redukuje drgania i pozwala na obróbkę z wyższymi prędkościami roboczymi.
Często można spotkać również uchwyt posiadający dwie szczęki. W celu oddalania i zbliżania szczęk zastosowano śrubę rzymską prawą i lewą. Ten typ uchwytu tokarskiego stosuje się głównie to toczenia elementów o przekroju kwadratu lub prostokąta.
Spotyka się również uchwyty tokarskie czteroszczękowe.
Ich kinematyk oraz zasada działania zbliżona jest do uchwytów trzech szczękach. Osiowanie przedmiotu jest jednak nieco trudniejsze, ponieważ szczęki w parach naprzeciw siebie schodzą się i w połączeniu z luzami mechanicznymi powodują pewne błędy mocowania. Można też spotkać uchwyt tokarski czteroszczękowy bez samo centrowania, co daje możliwość dowolnego zamocowania przedmiotu na tokarce. W takim przypadku jednak ogranicza się największe możliwe obroty podczas obróbki. Nie symetryczne mocowanie bowiem powoduje nie wyrównoważenie mas co jest z kolei źródłem drgań mocowania oraz błędów geometrycznych obrabianego przedmiotu.
Szczęki tokarskie to elementy, które w sposób mechaniczny montowane są na uchwytach tokarskich. Przylegają one również bezpośrednio do obrabianego elementu, tak więc ich dokładność wykonania na pewno wpływa na jakość obróbki. Możemy rozróżnić kilka rodzajów szczęk: wewnętrzne, zewnętrzne, dzielone lub jednolite. Istnieją też szczęki prawe oraz lewe. Stosowane one są do pewnego zakresu średnic obrabianego przedmiotu. Jeżeli wymiar danego elementu jest większy od zakresu szczęk włożonych na prawo to montujemy do uchwytu szczęki lewe większym zakresie średnic. Możemy również znaleźć szczęki twarde oraz miękkie. Twardą odmianę stosuje się do twardych materiałów, a miękką do materiałów miękkich.
Montaż szczęk tokarskich ( https://artykulytechniczne.pl/szczeki-tokarskie.html ) w uchwycie odbywa się w następujący sposób.
Najpierw kręci się spiralą, aż do momentu kiedy zobaczymy w rowku ząbek. Wtedy można włożyć szczękę i przykręcić ją specjalnym kluczem, który jest dedykowany do danego uchwytu. Następnie przekręca się spiralę o około 120 stopni i przykręcamy drugą szczękę w momencie kiedy w rowku pojawi się ząbek. Dokładnie tak samo postępuje się w przypadku ostatnie – trzeciej szczęki ( w przypadku uchwytu trójszczękowego samocentrującego ). W celu sprawdzenia poprawności montażu, należy przekręcić szczęki, aż zejdą się do środka. Jeżeli wszystkie znajdą się w centrum to oznacza, że montaż przebiegł prawidłowo.